Koolmonoxidevergiftiging (CO) komt vaak voor in de winterperiode en is de belangrijkste oorzaak van vergiftiging in geïndustrialiseerde landen zoals Nederland. Met honderden vergiftigingen per jaar en verscheidene sterfgevallen is het belangrijk te weten hoe koolmonoxidevergiftiging kan worden herkend, zodat zo snel mogelijk actie kan worden ondernomen en de gevolgen voor de gezondheid kunnen worden beperkt. Preventie is ook belangrijk.
Wat veroorzaakt koolmonoxidevergiftiging?
Koolmonoxidevergiftiging kan iedereen treffen die hout-, gas- of petroleumverwarming gebruikt. Kooktoestellen, warmwatertoestellen en vuurpotten kunnen dit uiterst giftige gas ook produceren. Dit komt door verbrandingsverwarming, vooral als het toestel slecht geventileerd of geïnstalleerd is.
Maar voordat er sprake is van vergiftiging, dient er eerst koolmonoxide vrij te komen. Dit gebeurt wanneer het te verbranden materiaal onvolledig wordt verbrand, waardoor een chemische reactie ontstaat en dit zeer gevaarlijke gas vrijkomt.
Slecht onderhouden rookkanalen, verouderde toestellen, verstopte ventilatieopeningen of een verkeerd gebruik van de verwarming kunnen allemaal de uitstoot van koolmonoxide veroorzaken. Het gas verspreidt zich dan in de kamer, vermengt zich met de lucht en vult de woning. In tegenstelling tot rook stijgt het niet op. Dit is waar koolmonoxidevergiftiging optreedt.
Iedereen die eraan wordt blootgesteld loopt risico, aangezien koolmonoxide in zeer korte tijd de zuurstof in het bloed vervangt, wat binnen een uur veel symptomen en zelfs de dood tot gevolg kan hebben. Het koolmonoxide dat bij de verbranding vrijkomt, wordt door de persoon ingeademd en hecht zich aan de rode bloedlichaampjes, die in het bloed zuurstof vervoeren. Hierdoor kunnen ze niet goed zuurstof transporteren in het lichaam, wat leidt tot verstikking, met meerdere gevolgen.
Elk jaar zijn er in Nederland vijf tot tien doden, en honderden mensen die behandeld moeten worden voor koolmonoxidevergiftiging. Om het gezondheidsrisico van koolmonoxide zo veel mogelijk te vermijden, is het installeren van een detector dus een doeltreffende preventieve daad.
De symptomen, gevaren en risico's van koolmonoxidevergiftiging
Binnen de eerste paar minuten na blootstelling aan het gas zal de persoon de eerste symptomen van koolmonoxidevergiftiging ervaren. De gevolgen voor de gezondheid worden steeds ernstiger naarmate de blootstelling langer duurt, met name naarmate koolmonoxide zich in de bloedbaan verspreidt en zuurstof vervangt.
De eerste symptomen van vergiftiging zijn hoofdpijn, duizeligheid, duizeligheid, misselijkheid en soms braken, wazig zien, kortademigheid of maagpijn.
Koolmonoxidevergiftiging manifesteert zich dus als een echt ongemak dat ernstige gevolgen voor de gezondheid kan hebben, maar de situatie kan verergeren naarmate de tijd van blootstelling toeneemt.
In de ernstigste gevallen, als de persoon blootgesteld blijft, kan hij of zij na ongeveer een uur het bewustzijn verliezen en zelfs sterven. Veel vergiftigingen vinden ‘s nachts plaats, wanneer slachtoffers in hun slaap worden vergiftigd en niet meer wakker worden.
Koolmonoxidevergiftiging is dus een reëel gevaar, vooral in de winter, en bij veel soorten verwarming. Gelukkig zijn er voorzorgsmaatregelen die kunnen worden genomen om zich doeltreffend tegen deze risico's te beschermen.
Hoe koolmonoxidevergiftiging te voorkomen?
Ter vergelijking: in Frankrijk is het aantal koolmonoxidevergiftigingen de afgelopen tien jaar gedaald van 5.000 tot 4.000 gevallen per jaar. Dit is te danken aan betere en betrouwbaardere toestellen, meer communicatie over het onderwerp en dus meer voorzorgsmaatregelen, alsook aan de democratisering van koolmonoxidemelders.
Preventieve maatregelen nemen tegen koolmonoxidevergiftiging (en andere giftige gassen)
Tegen de tijd dat de vergiftiging is begonnen, is het vaak al te laat en wordt de gezondheid toch al aangetast. Daarom moet preventief worden opgetreden om het vrijkomen van koolmonoxide zoveel mogelijk te voorkomen.
Verschillende maatregelen zijn doeltreffend om vergiftiging door koolmonoxide (en andere gassen) te voorkomen:
- Laat verwarmingstoestellen en huishoudelijke apparaten jaarlijks controleren en onderhouden door een gekwalificeerde vakman
- Zorg ervoor dat u uw huis elke dag minstens tien minuten lucht
- Vermijd een continue werking van ruimteverwarmers
- Plaats stroomgeneratoren buiten de woning
- Zorg ervoor dat ventilatieopeningen, lucht in- en uitlaten en -kanalen in goede staat worden gehouden en niet worden geblokkeerd
- Verouderde apparatuur vervangen door nieuwe, betrouwbaardere apparatuur
- Ken de eerste symptomen en wees klaar om te reageren in geval van twijfel
Het installeren van een koolmonoxidemelder om het risico op koolmonoxidevergiftiging te verminderen
Aangezien koolmonoxide een kleurloos, reukloos, niet-irriterend en dus volledig onzichtbaar gas is, bestaat er geen perfect doeltreffende manier om de aanwezigheid ervan vast te stellen. Daarom zijn er elke winter toch weer vele gevallen van vergiftiging.
Maar gelukkig komt koolmonoxidevergiftiging met dodelijke afloop steeds minder voor. Apparaten zoals koolmonoxidemelders worden steeds meer gebruikt om elk risico te voorkomen.
De veiligste manier om koolmonoxidevergiftiging te voorkomen is in de meeste gevallen het installeren van een koolmonoxidemelder, die net als een rookmelder (voor CO2) afgaat zodra hij te veel koolmonoxide in de lucht detecteert.
In Nederland is het niet verplicht dit type melder in huis te installeren, maar toch wordt het aanbevolen, om vergiftiging te voorkomen. Als u besluit uw huis of appartement van één of meerdere koolmonoxidemelders te voorzien, moeten deze idealiter in elke kamer met verwarming (anders dan elektrisch) worden geplaatst, zodat het gas bij de bron wordt gedetecteerd en alarm wordt geslagen voordat de eerste symptomen van koolmonoxidevergiftiging optreden.
De koolmonoxidemelder moet op ooghoogte aan een muur worden bevestigd en tussen 1 en 3 meter van het toestel worden geplaatst. Dit is een groot verschil met de verplichte rookmelders, die aan het plafond worden geplaatst.
Voorkomen is beter dan genezen, vooral in het geval van koolmonoxidevergiftiging. Er zijn verschillende manieren om dit te voorkomen, dus neem geen risico's met uw gezondheid.
